Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρή Δευτέρα οπότε και αρχίζει η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Ονομάστηκαν έτσι επειδή, τη περίοδο αυτή, συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από κρέας». Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι (Carneval,carnavale, από τις λέξεις<Carne=κρέας και Vale=περνάει).
Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα από έθιμα που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή.
ΠΑΤΡΑ
Η Βασίλισσα του καρναβαλιού δεν είναι άλλη από την Πάτρα. Το Πατρινό καρναβάλι αποτελεί τη μεγαλύτερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα. Με διάρκεια δύο μηνών, την τελευταία Κυριακή της αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς του «Καρνάβαλου» και ακολουθία διάφορων άλλων μασκαρεμάτων, με τη συμμετοχή πάνω από 70.000 καρναβαλιστών, και πλήθους επισκεπτών.
ΓΑΛΑΞΙΔΙ
Το Αλευρομουτζούρωμα είναι ένα έθιμο που λαμβάνει χώρα στο Γαλαξίδι όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα με μουσικές. Ο πόλεμος αυτός ξεκινάει με τη διανομή του αλευριού από τον Δήμο, όπου παρέχεται δωρεάν σε όλους ενώ χρησιμοποιούνται φούμο και διάφορα χρώματα από τους νέους.
Η ιστορία του εθίμου έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων, πιθανότατα στη Βυζαντινή εποχή, περίοδο κατά την οποία οι παλιάτσοι των ιπποδρόμων έβαφαν τα πρόσωπά τους. Κατά την περίοδο του Τριωδίου άναβε και μια φωτιά στις γειτονιές και σε πολλά καφενεία της πόλης τα όργανα έπαιζαν ως τις πρωινές ώρες. Το αποκορύφωμα του αποκριάτικου αυτού γλεντιού ήταν τα Γαλαξειδιώτικα κούλουμα της «Καθαράς Δευτέρας». Στο λιμάνι του Γαλαξειδίου ξεκινούσε ο αλευροπόλεμος στο οποίο λάμβαναν μέρος μόνο άνδρες και πετούσαν αλεύρι μεταξύ τους. Οι γυναίκες συμμετείχαν πολύ αργότερα. Οι επισκέπτες που δεν ήθελαν να αλευρωθούν έπρεπε να έχουν οπωσδήποτε μια μουτζούρα ή ένα σταυρό στο μέτωπο από βερνίκι παπουτσιών.
ΙΩΑΝΝΙΝΑ
«Τζαμάλες», κατά το τοπικό ιδίωμα, ονομάζονται οι μεγάλες αποκριάτικες φωτιές που ανάβουν κάθε χρόνο σε διαφορετικές συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή πριν την αρχή της Σαρακοστής. Γύρω τους στήνεται κάθε χρόνο γλέντι με πολύ χορό και κρασί που κρατά μέχρι τα ξημερώματα. Το έθιμο υπάρχει από τον 19ο αιώνα και αναβιώνεται κάθε χρόνο από το λαό, καθώς θεωρείται ως καθαρτήριο για να ανοίξει καλά η νέα χρονική περίοδος, δηλαδή αυτή που θα έρθει μετά τον Χειμώνα.
ΣΟΧΟΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ένα από τα παλαιότερα έθιμα που έχει μεταφερθεί και γιορτάζεται μέχρι σήμερα αναλλοίωτο κατά τις απόκριες στον Σοχό της Θεσσαλονίκης, είναι οι «Κουδουνοφόροι». Σύμφωνα με το έθιμο τραγόμορφοι καρναβαλιστές ξεχύνονται και χορεύουν σε δρόμους και πλατείες. Σημαντική είναι και η θέση του εθίμου των μετανοιών κατά το οποίο σύμφωνα με την παράδοση οι μεγαλύτεροι δίνουν άφεση αμαρτιών στους μικρότερους. Οι νέοι τους φιλούν το χέρι, προσφέροντας τους ένα πορτοκάλι. Παράλληλα, με τις εκδηλώσεις γίνεται και ένας παραδοσιακός γάμος που αναβιώνει ως παρωδία γαμήλιας τελετής την Κυριακή της Αποκριάς.
ΞΑΝΘΗ
Κάθε χρόνο το τέλος του καρναβαλιού στην Ξάνθη σηματοδοτεί το «κάψιμο του Τζάρου». Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου, ντόπιοι και επισκέπτες παρακολουθούν να καίγεται ο Τζάρος. Ο Τζάρος είναι ένα ανθρώπινο ομοίωμα τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Σκοπός είναι να ξορκιστεί το κακό που στη προκειμένη περίπτωση είναι η απομάκρυνση των ψύλλων το καλοκαίρι. Το έθιμο κρατάει χρόνια καθώς το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακόβ της Ανατολικής Θράκης και ζωντανεύει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού.
ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, τηρώντας ένα προχριστιανικό έθιμο που ακούει στο όνομα «Μπουμπούνες». Οι Μπουμπούνες είναι ένα πυρολατρικό έθιμο, όπου οι παριστάμενοι προσπαθούν να πηδήξουν πάνω από τα αναμμένα κάρβουνα «για να ρίξουν τους ψύλλους και να απαλλαγούν από το κακό». Λαϊκές ορχήστρες παίζουν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς και ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα.
ΣΕΡΡΕΣ
Την Κυριακή της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου. Ο Μπαμπόγερος συμβολίζει το καλό και την υγεία. Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή και παράλληλα τρομακτική. Είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο καπέλο. Είναι ένα μυτερό καπέλο περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντήλια. Νωρίς το πρωί, ο Μπαμπόγερος, αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας. Στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το καλό και να φέρει τύχη και υγεία. Το έθιμο του Μπαμπόγερου ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού. Δίνεται έτσι στους επισκέπτες η ευκαιρία να θαυμάσουν τον περίτεχνο και μοναδικό χορό των Μπαμπόγερων, αλλά και την ευκαιρία να δοκιμάσουν νηστίσιμα εδέσματα.
ΣΚΥΡΟΣ
Οι Απόκριες στη Σκύρο είναι από τις δημοφιλέστερες γιορτές στην Ελλάδα και σίγουρα ένας λόγος από μόνος του για να ταξιδέψετε στο νησί των Σποράδων. Τα «πρόσωπα» που κυριαρχούν είναι ο «Γέρος», η «Κορέλα» και ο «Φράγκος». Έθιμο πολλών χρόνων με διονυσιακές ρίζες, ο Γέρος και η Κορέλα υπενθυμίζουν μια φυσική καταστροφή που κατέστρεψε όλα τα κοπάδια του νησιού. Μετά από αυτήν την καταστροφή ένας βοσκός με τα κουδούνια των ζώων του γύρισε το χωριό για να πει το κακό νέο και στους υπόλοιπους. Η μεταμφίεση του Γέρου περιλαμβάνει μια μαύρη κάπα και μία άσπρη βράκα, δηλαδή τη χειμερινή παραδοσιακή φορεσιά των βοσκών του νησιού, το πρόσωπο του είναι καλυμμένο μα μία μάσκα από κατσικίσιο δέρμα.
