Η φωνή της άλλοτε λυρική και άλλοτε δυναμική, δεν είναι απλώς ένα μέσο ερμηνείας, αλλά ένας αγωγός συναισθημάτων και αφηγήσεων. Μας είπε για την συνεργασία της με τον Θάνο Μικρούτσικο , τα μελλοντικά της σχέδια και την σχέση που έχει χτίσει με το κοινό
Η συνεργασία σας με τον Θάνο Μικρούτσικο ήταν καθοριστική. Πώς διαμόρφωσε την καλλιτεχνική σας ταυτότητα και ποιο είναι το πιο πολύτιμο μάθημα που πήρατε από εκείνον;
Θεωρώ ότι σε μεγάλο βαθμό με προσδιόρισε ως ερμηνεύτρια αλλά και ως άνθρωπο. Τέτοιες
προσωπικότητες που με το έργο τους χαρακτηρίζουν μια ολόκληρη εποχή και γινόμαστε ένα με το έργο τους είναι δάσκαλοι είτε το θέλουν είτε όχι. Ο Θάνος για μένα ήταν ο μεγάλος μου δάσκαλος αλλά κι ένας άνθρωπος που θαύμασα βαθιά για την προσωπικότητα και την ψυχή του. Ο Θάνος ήταν απλόχερος και δοτικός. Με τους συνεργάτες του ήταν ο μεγαλύτερος υποστηρικτής κι αυτό σε έτρεφε και σε έκανε να πιστεύεις κι εσύ παραπάνω σε σένα. Βοηθούσε τους πάντες. Αυτό ήταν στάση ζωής και το κρατώ σα φάρο και για την δική μου πορεία.
Πέρα από την τεχνική αρτιότητα, πώς προσεγγίζετε την ψυχή ενός τραγουδιού; Τι σας βοηθά να “κατοικήσετε” τους στίχους και τη μελωδία;
Το τραγούδι δεν πρέπει να το βλέπεις έξω από σένα. Δεν είσαι εσύ και το τραγούδι απέναντί σου και πρέπει να το πεις. Πρέπει να γίνεις το τραγούδι. Να το αφήσεις να μπει μέσα σου, να γίνετε ένα. Και μόνο τότε μπορείς να το πεις καλά και να το μεταδώσεις. Για μένα είναι κι ο μόνος τρόπος να το ευχαριστηθώ και για αυτό και όλα τα τραγούδια που λέω τα νιώθω δικά μου μέσα από αυτη τη διαδικασία κι ας μην τα έχω πει εγώ.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού στις μέρες μας; Υπάρχουν στοιχεία που σας προβληματίζουν ή σας δίνουν ελπίδα;
Το ελληνικό τραγούδι δεν είναι ξέχωρο από την κοινωνική συνθήκη που το γεννά. Αν κάτι λοιπόν δε μας αρέσει στο τραγούδι σήμερα ή μας προβληματίζει θα πρέπει να αναζητήσουμε τη συγκυρία που το έφερε στο φως και να ξεκινήσουμε την αλλαγή από εκεί. Η έκφραση σε μεγάλο βαθμό του τραγουδιού σήμερα ακολουθεί τον κοινωνικοπολιτικό βάλτο μέσα στον οποίο αναπτύσσεται. Λογικό. Από την άλλη υπάρχει μια μεγάλη στροφή νέων ανθρώπων προς τον παραδοσιακό ήχο το οποίο είναι όντως ελπιδοφόρο και σίγουρα υπάρχει το κοινό που διψάει για κάτι ουσιαστικό. Άρα ναι πάντα υπάρχει ελπίδα όταν βλέπεις παιδιά μικρά να τραγουδούν τον Μικρόκοσμο με πάθος!
Η δουλειά σας συχνά βασίζεται σε σπουδαίους ποιητές και
στιχουργούς. Ποια είναι η δύναμη του ποιητικού λόγου στο τραγούδι και πώς επιλέγετε τα κείμενα που θα ερμηνεύσετε;
Είμαστε ένας πολύ τυχερός λαός. Γιατί οι μεγάλοι συνθέτες αυτού του τόπου μελοποίησαν τους μεγάλους ποιητές αυτού του τόπου, με τρόπο άμεσο και ̈λαικό ̈ ώστε να μπει στα στόματα όλων μας ο Ελύτης, ο Λειβαδίτης, ο Ρίτσος, ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Αναγνωστάκης , ο Καββαδίας και τόσοι άλλοι. Η ποίηση έχει δόνηση που σε συνδέει με την ουσία της ζωής. Είναι θεραπευτικός ο λόγος των ποιητών…ακουμπά μέσα σου κάτι εντελώς δικό σου και βαθύ, μιλά στην ψυχή σου. Τους στίχους θέλω να τους νιώθω μέσα μου, θέλω να μου λένε μια ιστορία, θέλω να με βρίσκω μέσα τους, να μπορώ να με φανταστώ να τους τραγουδώ πάνω στη σκηνή. Και τότε ναι, θέλω να το πω το τραγούδι.
Στις ζωντανές σας εμφανίσεις, υπάρχει μια ιδιαίτερη αύρα. Πόσο σημαντική
είναι η σκηνική παρουσία για έναν ερμηνευτή και πώς την καλλιεργείτε;
Αυτό θεωρώ είναι κάτι που κουβαλάει μέσα του ο καθένας μας. Ο τρόπος που στέκεσαι πάνω στη σκηνή πρέπει να περιέχει αλήθεια. Πρέπει να είσαι εσύ και να νιώθεις άνετα αλλιώς θα βγαίνει κάτι ξένο, κάτι στημένο και ψεύτικο. Κι αυτό φαίνεται αμέσως. Θεωρώ ότι το κάθε τραγούδι είναι ένα μικρό μονόπρακτο και άρα χρειάζεται κάποια ερμηνεία από τη μεριά του τραγουδιστή. Αλλιώς είναι απλά λόγια και νότες που έχεις την ικανότητα να αναπαράξεις σωστά. Η σκηνική παρουσία δείχνει πολλά για τον άνθρωπο και τον καλλιτέχνη. Δεν ξέρω αν καλλιεργείται αυτόνομα. Αν καλλιεργηθεί ο άνθρωπος ο ίδιος και εξελιχθεί τότε θα εξελιχθεί και η σκηνική του παρουσία.
Πιστεύετε ότι η τέχνη, και ειδικότερα το τραγούδι, μπορεί να
αποτελέσει όχημα κοινωνικής αφύπνισης ή σχολιασμού; Έχετε νιώσει την ανάγκη να εκφράσετε κάτι κοινωνικά μέσα από το έργο σας;
Μα έτσι ήταν πάντα ειδικά στον τόπο μας. Το τραγούδι μας ήταν πάντα συνοδοιπόρος κάθε
κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας του τόπου και μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις έχεισυνυφαστεί και με γεγονότα που έχουν μείνει στην ιστορία.Το να εκφράσω εγώ κάτι προσωπικά μέσα από τα τραγούδια που επιλέγω να έχω στις παραστάσεις μου είναι μάλλον το σύνηθες.Τόσο που θεωρώ ότι όποιος με παρακολουθεί, ως ένα βαθμό γνωρίζει και κάποιες θέσεις μου απέναντι στη ζωή, την κοινωνία και τον άνθρωπο.
Πώς βλέπετε την επίδραση της τεχνολογίας και των νέων μέσων στη διάδοση της μουσικής και στην επαφή του καλλιτέχνη με το κοινό; Σας διευκολύνει ή σας προβληματίζει;
Όλα έχουν τη χρήση τους. Και με το μαχαίρι μπορείς να κόψεις ένα μήλο, μπορείς και να
σκοτώσεις. Αν φτάσουμε να μιλάμε πχ για τη δημιουργία μουσικής μέσω AI θα σου πω ότι το
βρίσκω από άψυχο – και είναι- μέχρι επικίνδυνο για την ουσιαστική δημιουργία των πραγματικά ταλαντούχων ανθρώπων και ό, τι αυτό συνεπάγεται γιατί είναι μια μεγάλη κουβέντα. Από την άλλη πχ η μουσική σου μπορεί να φτάσει σε χώρες που ούτε θα το φανταζόσουν παλιότερα και να έχεις κοινό πχ στην Κίνα. Δεν είναι καλή ή κακή η τεχνολογία. Το θέμα πάντα είναι τα όρια.
Όταν ετοιμάζετε έναν νέο δίσκο ή μια παράσταση, ποια είναι τα στάδια της δημιουργικής σας διαδικασίας; Από πού αντλείτε έμπνευση;
Αρχικά θέλω πάντα κάτι να πω όταν μπαίνω σε μια τέτοια δημουργική διαδικασία. Θέλω πρώτα εγώ να αποφασίσω μέσα μου τί είναι αυτό που με καίει σε κάθε περίοδο και μετά να βρω τρόπους να το εκφράσω και να το επικοινωνήσω. Πχ πρόσφατα έγραψα στίχους για πρώτη φορά γιατί ένιωσα ότι ήθελα στ αλήθεια να τραγουδήσω κάτι που έχει βγει από μέσα μου και να μιλήσω για το ότι οι άνθρωποι είμαστε ένα ο ένας με τον άλλον αλλά και με όλη τη φύση. Ήθελα να το πω και το έγραψα και είμαι πολύ χαρούμενη που το έκανα και βγήκαν αυτά τα τραγούδια σε μουσική του Σταύρου Σιόλα και τώρα κυκλοφορούν στον κόσμο. Η διαδικασία του να στήσω μία παράσταση πχ για μένα είναι εξίσου σημαντική με την ώρα που θα τη μοιραστώ με τον κόσμο. Περνάω ειλικρινά υπέρχα όταν πρέπει να κάτσω μόνη μου και να σκεφτώ τί θέλω να πω και να κάνω και μετά να παίρνει μορφη.
Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχετε αντιμετωπίσει στην καριέρα σας και πώς την διαχειριστήκατε;
Γενικά χρειάζεται να έχεις γερό στομάχι σε αυτή τη δουλειά…όπως και σε πολλές άλλες φυσικά, αλλά ναι και στη δική μας δε ζούμε στη νεραϊδοχώρα. Είναι πολλά τα μέτωπα που έχεις να αντιμετωπίσεις, από την ανασφάλεια της ίδιας της δουλειάς μέχρι τις συνθήκες εργασίας, μέχρι το να υπερασπίζεσαι συνεχώς τις θέσεις σου και την πορεία σου μέσα σε ένα πλαίσιο που είναι φτιαγμένο για άλλο είδος τραγουδιού. Είναι δύσκολος δρόμος. Βάλε μέσα σε αυτόν το δύσκολο δρόμο να έχεις να μεγαλώσεις και ένα παιδί μόνη σου. Θέλει πολλή δουλειά για να βρεις ισορροπίες και να είσαι καλά με τον εαυτό σου και τις επιλογές σου για αυτό και δεν κάνω εκπτώσεις…θέλω να είμαι ήσυχη και ήρεμη και να ξέρω ότι η κόρη μου θα είναι περήφανη για μένα.
Πώς βιώνετε την επικοινωνία με το κοινό σας στις ζωντανές εμφανίσεις; Τι
σας δίνει η παρουσία του κόσμου;
Αυτή είναι μια σχέση μαγική και είμαι ευγνώμων που τη ζω. Είναι υπέροχο το πώς μέσα στα
χρόνια τα μάτια που βλέπω από κάτω από τη σκηνή έχουν αλλάξει βλέμμα…πλέον είναι μάτια γεμάτα αγάπη και προσμονή. Έρχονται και ξέρουν γιατί έρχονται. Κι εγώ νιώθω τέτοια
ευγνωμοσύνη και αγάπη για όλους αυτούς τους ανθρώπους και μια τεράστια ευθύνη να μην τους προδώσω και να μην τους απογοητεύσω…αν και θεωρώ ότι όσο παραμένεις πιστός στις αξίες σου και στο δρόμο που έχεις επιλέξει, ο κόσμος δε σε αφήνει. Είναι δίπλα σου και προχωράτε μαζί. Για μένα αυτές οι αγκαλιές, τα φιλιά, τα λόγια κι επαφή μετά από κάθε παράσταση με γεμίζουν δύναμη να συνεχίσω και νιώθω ότι πλημμυρίζω αγάπη. Είναι ευλογία να κάνεις αυτό που αγαπάς και να το αγαπούν κι άλλοι.
Εκτός από τη μουσική, υπάρχουν άλλες μορφές τέχνης ή δραστηριότητες που σας εμπνέουν ή σας βοηθούν να αποφορτιστείτε;
Ναι φυσικά. Ζωγραφίζω και το απολαμβάνω πολύ. Μου αρέσει να φτιάχνω πράγματα…από
οποιαδήποτε κατασκευή μέχρι να βάφω το σπίτι μου και τα έπιπλα κάθε τόσο μόνη μου. Το σπίτι μου σε κάθε γωνιά του στην κυριολεξία έχει κάτι δικό μου, κάτι που έφτιαξα εγώ με τα χέρια μου κι αυτό μου δίνει μεγάλη ικανοποίηση. Επίσης αγαπώ το θέατρο και τον κινηματογράφο οπότε είναι κι αυτά μέσα στη διαδικασία της ψυχαγωγίας και της αποφόρτισης. Και να πω ότι τα τελευταία χρόνια, όχι εντατικά αλλά σταθερά, μαθαίνω πιάνο και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό.
Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια ή όνειρα; Υπάρχει
κάποιο είδος μουσικής ή συνεργασία που θα θέλατε να εξερευνήσετε;
Αρχικά τώρα θα κυκλοφορήσει η νέα μου δισκοφραφική δουλειά σε μουσική Σταύρου Σιόλα όπου όπως σας είπα έχω γράψει κι εγώ κάποιους στίχους για πρώτη φορά. Ταυτόχρονα ξεκινάει η καλοκαιρινή μας περιοδεία και όπως κάθε καλοκαίρι θα είμαι με μια βαλίτσα στο χέρι. Αυτό που νιώθω ότι μου έχει λείψει είναι το να κάνω πάλι μια παράσταση θεματική που να έχει και κείμενα. Έχω ήδη σκεφτεί κάτι κι έχω ξεκινήσει να το δουλεύω κι ελπίζω να το έχω έτοιμο για την επόμενη χειμερινή σεζόν.
Πώς θα θέλατε να σας θυμούνται στο μέλλον; Τι θεωρείτε ότι αποτελεί την πιο σημαντική κληρονομιά που μπορεί να αφήσει ένας καλλιτέχνης;
Ως μια ερμηνεύτρια που τραγουδούσε με ειλικρίνεια κι αγάπη. Είναι σπουδαίο να αναγνωρίζει ο κόσμος την αλήθεια σου και να τη νιώθει. Θα ήθελα να ξέρουν ότι ήμουν πάντα πιστή στις αξίες μου και ότι έδινα όλο μου τον εαυτό. Κι αν κάποιοι σε βάζουν μέσα στη ζωή τους και σε συνδέουν με γεγονότα και καταστάσεις και είσαι κομμάτι τους…ε αυτό είναι πραγματικά υπέροχο.
